TÜFE’de Kiranın Ağırlığı Yüzde 15’e Yükseltilmeli!
Türkiye’de enflasyon oranlarının hesaplanmasında kritik bir rol oynayan TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) içinde kira kaleminin ağırlığının artırılması gerektiği, Ekonomim Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş tarafından gündeme getirildi. Aktaş, yaptığı açıklamalarda, kiranın TÜFE’deki mevcut ağırlığının yüzde 5 civarında olduğunu ve bunun en az yüzde 15 seviyesine çıkarılması gerektiğini belirtti. Bu öneri, özellikle son yıllarda hızla artan kira fiyatlarının, enflasyon üzerindeki gerçek etkisini yansıtmadığı gerekçesiyle dikkat çekiyor.
Kira ve TÜFE Hesaplamaları
TÜFE, enflasyon oranlarını belirlemede kullanılan temel bir veri seti olarak, tüketicilerin harcama kalemlerindeki değişimi ölçüyor. Ancak TÜFE içindeki kira oranının düşük tutulması, özellikle kiracıların karşılaştığı ekonomik zorlukların tam olarak yansıtılmadığı eleştirilerini gündeme getiriyor.
Alaattin Aktaş, X sosyal medya platformundaki paylaşımında şu önemli noktalara dikkat çekti:
- TÜFE artışlarını daha düşük göstermek için, önemli harcama kalemlerinin ağırlığının düşük tutulması bir yöntem olarak kullanılabiliyor.
- Kiranın TÜFE içindeki mevcut ağırlığı yüzde 5 civarında olmasına rağmen, gerçekte bu oran yüzde 15’ten az olmamalı.
- TÜİK verilerine göre, kirada oturan nüfusun toplam harcamalarındaki kira oranı, TÜFE’de yansıtılan oranlardan çok daha yüksek.
Gerçekçi Bir Kira Oranı Gerekliliği
2024 yılı için kiranın TÜFE’deki ağırlığının yüzde 7 ile 7,5 arasında açıklanmasının beklendiğini belirten Aktaş, bu oranın dahi mevcut ekonomik gerçekleri tam anlamıyla yansıtmadığını ifade ediyor. Özellikle artan kira fiyatlarının, kiracıların gelirine oranla çok daha yüksek seviyelere ulaştığı bir dönemde, TÜFE’deki ağırlığın bu düzeyde kalması, kira artışlarının enflasyon üzerindeki etkisinin düşük hesaplanmasına neden oluyor.
Gelir ve Kira Oranı Analizi
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılı Yoksulluk ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre:
- Türkiye’de nüfusun yüzde 56,1’i kendi konutunda oturuyor ve kira ödemiyor.
- Yüzde 15’lik bir kesim, aile veya işyeri lojmanı gibi nedenlerle kira ödemeden oturuyor.
- Kirada oturanların oranı ise yüzde 28 düzeyinde.
Bu veriler ışığında, kirada oturan yüzde 28’lik kesim için kira harcamalarının gelir içindeki oranı, toplam TÜFE içinde mevcut oranla kıyaslandığında oldukça yüksek bir seviyede bulunuyor.
TÜFE’de Kira Ağırlığı Nasıl Hesaplanmalı?
Aktaş’ın önerisi, TÜFE içinde kiranın gerçek ağırlığının yüzde 15 olarak belirlenmesi gerektiği yönünde. Mevcut durumda, TÜFE içindeki kira oranının yüzde 5 seviyesinde tutulması, enflasyon hesaplamalarındaki dengesizlikleri artırıyor. Özellikle son dönemde Türkiye’de kiralık konut fiyatlarının hızla artması, bu kalemin TÜFE üzerindeki etkisinin daha belirgin hale gelmesini zorunlu kılıyor.
Aktaş, bu durumu şu şekilde özetliyor:
“Kirada oturanların yüzde 28’lik kesimi için toplam harcamalarda kira oranı çok daha yüksek olmalı. Bu nedenle, TÜFE içindeki kira ağırlığını artırmak, enflasyon hesaplamalarında daha gerçekçi sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.”
Kira ve Enflasyon İlişkisi
Son yıllarda hızla yükselen kira fiyatları, Türkiye’de enflasyon hesaplamalarını doğrudan etkileyen bir faktör haline geldi. Ancak bu durum, mevcut TÜFE hesaplama sisteminde tam anlamıyla yansıtılmıyor. TÜİK verilerine göre, 2024 yılı itibarıyla Türkiye genelinde ortalama metrekare kira fiyatları 36 bin 131 TL seviyesine ulaştı. Bu da 100 metrekarelik bir konutun ortalama fiyatını 3 milyon 613 bin TL seviyesine taşıyor.
En yüksek kira fiyatlarına sahip iller sırasıyla:
- Muğla: Metrekare başına 65 bin 599 TL
- İstanbul: Metrekare başına 55 bin 730 TL
- İzmir: Metrekare başına 40 bin 613 TL
- Ankara: Metrekare başına 29 bin 772 TL
Bu durum, özellikle büyükşehirlerde kiracıların maliyet yükünün hızla arttığını ve bunun TÜFE’ye yansıtılmasının önemini gözler önüne seriyor.
TÜFE’de Kiranın Ağırlığı Artmalı
Alaattin Aktaş, kiracıların gelirlerinin büyük bir kısmını kiraya ayırdığını ve TÜFE’de bu durumun göz ardı edildiğini belirtiyor. Aktaş’a göre, TÜFE içindeki kira oranının artırılması, sadece enflasyon hesaplamalarında daha gerçekçi sonuçlar elde edilmesini sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda ekonomik politika yapıcılarına daha doğru bir veri seti sunacak.
Daha Gerçekçi Bir TÜFE Hesaplama
Kira, Türkiye’de artan konut fiyatları ve kiralık ev bulmadaki zorluklar nedeniyle hane bütçeleri üzerinde giderek daha fazla yük oluşturan bir kalem haline geldi. TÜFE’de bu kalemin mevcut ağırlığı, gerçek ekonomik etkileri yansıtmaktan uzak. Kiranın TÜFE içindeki ağırlığının yüzde 15’e çıkarılması, hem enflasyon oranlarının daha doğru bir şekilde hesaplanmasını hem de kira artışlarının ekonomik politikalar üzerindeki etkisinin daha net bir şekilde anlaşılmasını sağlayacaktır.
Bu durum, ekonomik gerçekliklerin daha iyi yansıtıldığı bir TÜFE hesaplama sürecine katkıda bulunarak, enflasyon politikalarının daha etkili bir şekilde uygulanmasına olanak tanıyacaktır. TÜFE’de kiranın ağırlığının artırılması, sadece ekonomik analizler için değil, toplumun geniş kesimlerini etkileyen ekonomik politikalar için de büyük önem taşıyor.
